حه مه تالی bane ( محمد تال bane )
حه مه تالی bane ؛bane همانند همه ی مناطق مرزنشین و کردستان حوادث تاریخی زیادی به خود دیده است. شهر bane مردان رشید و دلاور زیادی را در دامن خود پرورانده است مبارزان و سوارکاران و تیراندازان بسیار ماهر و شجاعی در این خطه می زیسته اند که برای مدتهای زیادی زبانزد مردم و ملتها بوده اند و این سرزمین را غرورآفرین کرده اند. یکی از همین مبارزان حه مه تال بوده است، که اسم و شهرتش در ایران و عراق پیچیده است و مرزهای ایران را شکسته است.
بیست و چهار سال قبل از جنگ جهانی اول (1918-1914) میلادی در شهرستان bane در خانواده ای به اسم «فقیه حه مه میرزا» پسری به دنیا آمد که اسمش را محمد گذاشتند. در میان مردم کرد معمولا اسم محمد را « حه مه » خطاب می کنند. حه مه از همان کودکی که شش یا هفت سال داشته است بسیار پرقدرت بوده و هر تیمی که محمد یا همان حه مه در آن بازی کرده قطعا برنده بوده است. در بین ملت کرد اگر پوست کسی سبزه باد و ابروهای پیوسته داشته باشد و ظاهرش کمی عصبی به نظر برسد پسوند یا صفت تال به معنی تلخ را به او نسبت می دهند. محمد یا همان حه مه نیز دقیقا همین ویژگی ها را داشته است. بنابراین او را حه مه تال نامیده اند و این اسم را برای همیشه در شناسنامه ی اجتماعی او ثبت کرده اند.
حه مه تال در همان پانزده سالگی جوانی بسیار چابک و سریع بوده است. ماهرترین تیرانداز و سوارکار منطقه بوده است. این مهارت و چابکی در میان مردم پخش شده و دهان به دهان گشته طوری که همه او را می شناختند اگر خودش را هم ندیده بوده باشند اسمش را شنیده بودند. در آن زمان نیز خانها و فرمانده ها در پی نیروهای قوی برای دار و دسته ی خود بودند. از این رو رستم خان ساوان که خبر به گوشش رسیده بود از حه مه تا دعوت کرد که به نیروی او ملحق شود و در عوض زمین زیادی به عنوان پاداش و حق الزحمه به او میدهد. حه مه تال ( حه مه تالی bane ) نیز قبول کرد. او مانند گذشته ان زمان هم روز به روز بخاطر جوانمردی بیشتر از پیش نزد رستم خان محبوب و محبوبتر میشد.
حه مه تال و جنگ روسها
در سال 1914 میلادی وقتی آتش جنگ جهانی اول شعله ور می شد. ترکیه بین ملتهای مسلمان شایع کرد که جنگ بر سر اسلام است و ما برای حفظ اسلام با روسیه ی کافر می جنگیم. در حالی که هیچ کدام از متحدان دولت ترکیه مسلمان نبودند. مردم نیز به خیال فداکاری و جانبازی در راه اسلام جنگ در برابر روسیه را پذیرفتند.
شیخ عبدالله از روحانیون در مسجد بزرگ شهر در گردهمایی اعلام کرد که جنگ ، جنگ مسلمان وکافر است و مردم را علیه روسیه تحریک کرد. حه مه تال نیز مانند همه ی سرداران مبارز برای جنگ آماده شد و پرچم مجاهدت را بر روی پشت بام قاضی عبدالرحمان برافراشت. وقتی روحانیون و مشایخ متوجه شدند جنگ ترکیه برای حفظ اسلام نیست از جنگ کناره گیری کردند و دولت ترکیه نیز حاکمان و خانهای کردستان را قتل عام کرد. بعد از جنگ جهانی اول در سال 1918 میلادی دولت ترکیه به دست مخالفانش از هم گسیخت و چند پارچه شد و بعد از هشت سال شهر به کشور ایران ملحق شد. روسیه از جنگ دست کشید و کردستان را که به ویرانه ای تبدیل کرده بود جا گذاشت.
شورش شیخ «محمود نه مر»
بعد از تجزیه شدن ترکیه، انگلیس و آمریکا و هم پیمانان آنها در کنفرانسی به نام کنفرانس سیفر تصمیم گرفتند که در استان موصل دولتی به نام دولت کردستان تاسیس شود اما در کنفرانس لوزان پشیمان شده و قرارداد پیشین را لغو شده اعلام کردند. شیخ محمود معروف به شیخ محمود نه مر به معنی مرگ ناپذیر در برابر این اقدام مخالفت خود را اعلام کرد و به همین جهت شیخ دستگیر شد و خانواده اش نیز از راه مرز باشماق مریوان راهی کردستان ایران شدند. وقتی حه مه تال خبر را شنید به استقبال خانواده ی او رفت و آنها را به خانه ی رستم خان برد و به مدت چند روز در آنجا ماندند و در اوج احترام از آنها پذیرایی شد.
کشته شدن رستم خان
دولت انگلیس از مهمان نوازی رستم خان به شدت آشفته شد و در آن زمان که رضا شاه به کمک انگلیس پادشاهی قارجارها را به پایان رسانده بود و خود بر تخت شاهنشاهی نشسته بود. برده و مطیع انگلیس ها بود. در سال 1920 میلادی که محمد خان «شریف الدوله» اهل کاشان ؛ معروف به شریف قصاب حاکم استان کردستان بود به همراه افسر انگلیسی به سمت bane حرکت کردند و رستم خان را به دلیل طرفداری از شیخ محمود اعدام کردند. همین کار حه مه تال را بسیار ناراحت کرد. بعد از این ماجرا حه مه تال که در حق خانش بسیار ظلم شده بود تصمیم گرفت زندگی خود را برای انتقام خون رستم خان قربانی کند و حق این مظلوم را بگیرد. به مدت چند سال برضد دولت رضا شاه و دولت عراق عملیاتی انجام می داد و به همین خاطر دولت رضا شاه فرمان دستگیری حه مه تال ( حه مه تالی bane ) را صادر کرد.
دستگیری حه مه تالی bane
با وجود همه ی تلاش و مبارزات حه مه تال ( حه مه تالی bane ) دستگیر شد و به زندان قصر فرستاده شد که در آن زمان زندان پر از نویسنده وشاعر و فرمانده های قدرتمند و افراد سیاسی بود. حه مه تال پس از هشت سال از زندان قصر فرار کرد و به سوی زادگاه و میهنش کردستان بازگشت ، هرچند نیروهای دولتی بسیار دنبالش گشتند اما در هیچ کجا پیدایش نکردند. حه مه تال در خراسان و مرز بین ایران و افغانستان چند سال زندگی کرد و حتی چند ماه هم در افغانستان بود. بعد از راه دریای عمان و خلیج فارس به سمت بندرعباس و خوزستان و لرستان رسید از آنجا هم به ایلام و کرمانشاه و از قصر شیرین به کردستان عراق رفت و در آنجا دوباره برضد رژیم شاهنشاهی ایران اقداماتی انجام میداد.
بعد از نامه نگاریهای زیادی که دولت ایران به بغداد جهت دستگیری حه مه تال انجام می دهد و بی نتیجه می ماند تصمیم می گیرد از طریق دیگری اقدام کند و از دوستی سید عطا و حه مه تال جهت اجرای نقشه ی شوم خودشان استفاده می کنند و او را به دام می اندازند. برای آشنایی بیشتر با مشاهیر bane، مطلب سارو بیره را هم مطالعه کنید.
سر انجام در سال 1316 حه مه تال به دست « سید عطا » یکی از دوستانش کشته می شود. که این نقشه نیز دسیسه ی رضا شاه بوده است.