معرفی زبان کردی ؛ آشنایی با چندین گویش زبان کوردی

زبان کوردی و ریشه ی های تاریخی آن « دسته بندی زبان ها »

معرفی زبان کردی ؛ آشنایی با چندین گویش زبان کوردی ؛ زبان مهمترین عامل برای ابراز افکار و احساسات بشر است . که مورد توجه بوده و هست و شناخت آن و بالاخص ریشه ی آن به خودشناسی و جامعه شناسی کمک می کند . اینکه زبانهای مختلف دنیا چگونه شکل گرفته اند و از کجا نشأت گرفته اند . بر همه پوشیده است ، اما شناخت زبانهای بازمانده و مطالعه بر روی آنها می تواند زبانهای امروز را به منشأ آنها برگرداند . زبان و شناخت آن امری است که برای هر ملت و هر زبانی واجب است .

اگر به تاریخ علاقه دارید ، می توانید این مطالب را هم بخوانید . زبان کردی امروز بازمانده ی زبان باستانی « مادی» است و مردم کرد ، فرزندان و بازماندگان مادها هستند . محل سکونت و استقرار قوم ماد و حوزه ی جغرافیایی زبان مادی بر اساس تأیید تاریخ و اقرار پژوهشگران ، بخشهای وسیعی از خاورمیانه با نقطه ی مرکزی مناطقی بوده است . که امروز کردها در آن ساکن هستند و به زبان تحول یافته  و بازمانده ی اجدادی خویش یعنی زبان کوردی ، با گویشهای متنوع آن تکلم می کنند.

نظرات پژوهشگران

بعضی از دانشمندان عقیده دارند که گاثه ی زرتشت به زبان «مادی» است و نیز برخی بر آنند که زبان کوردی از شاخه های زبان ایرانی است و از باقیمانده های زبان ماد است . طوایف کورد بدون تردید از آن مردمی هستند که از روزگاران قدیم در سرزمین خود که بخشی از آن در ایران است جای گیر بوده اند . گاهی دامنه ی چراگاه و خیمه و خرگاه خود را تا دشتهای لرستان و جبال اصفهان و کهکیلویه و سواحل خلیج فارس می گسترده اند و زبان و آداب آن مردم یکی از دیرینه ترین زبان و آداب ایرانی است .

شعر کورد یکی از اقسام شعرهای پنج هجایی قدیم است و لغات آن قوم نیز یکی از شاخه های زبان ایرانی است و گزنفون نویسنده ی یونانی در کتاب خود « بازگشت ده هزار یونانی » «401-400 ق.م » از این مردم نام برده است و در کتیبه های پادشاهان آشور هم ذکری از مردم « کورد » رفته است . در کتاب پهلوی « شهرهای ایران » نیز ذکر « کوهیاران کردو » که همین کردان باشند آمده است… طبری و ابن خردادبه و اصطخری به تفصیل از آنان نام برده اند «کردو» به فتح کاف و واو به زبان آشوری به معنی مقاتل و شجاع آمده است . در یکی از کتیبه های سرجون ملک آشور که به خط میخی آشوری است لغت «کردو» به همین معنی استعمال شده است . بعید نیست لغت «گرد» به معنی شجاع نیز از هیم ن اصل گرفته شده باشد.

معرفی زبان کردی

مینوریسکی معتقد است که تمام لهجه های بازمانده در زبان کردی از زبان پایه و نیرومندی نشأت کرده اند و آن زبان مادی است . سیسیل جی ادموندز می گوید : به گمان منبنا بر جهات و موجبات جغرافیایی و زبان شناسی می توان گفت کردهای امروزی نمایندگان مادها و سومین سلطنت بزرگ شرق هستند . دیاکونوف با معرفی سرزمین تاریخی «ماد» و ذکر 12ناحیه جغرافیایی اصلی استقرار مادها دو بخش مرکزی سرزمین ماد را سراسر اراضیی که از دریاچه ی ارومیه تا بخشهای بالایی رود دیاله ممتد بود .

یعنی ناحیه شهرهای کنونی میاندوآب و بانه و سلیمانیه و زهاب و سنندج و بخش علیای رود دیاله آنچه در مثلث شهرهای کنونی سلیمانیه و زهاب و سنندج قرار دارد معرفی می کند . از مجموع آراء پژوهشگران و بر اساس ویژگیهای معتبر زبان شناسی،این امر مسلم می گردد که زبان کردی یک زبان مستقل و مورد تأیید علم زبان شناسی است . اطلاق لهجه در عرف عامه براین زبان که خود دارای گویشهاو گونه ها و لهجه های متعددی است . در حوزه ی جغرافیایی و سیعی با دهها میلیون نفر گویشور گسترش دارد . ناشی از عدم آگاهی  به ویژگیها و تعریف زبان از نظر علم زبان شناسی است.

موجودیت امروز زبان کردی

مسأله ی یافتن ریشه ی قطعی زبانهای عالم و از آن جمله زبان کردی از دیرباز تا امروز مورد اختلاف عقیده ی پژوهشگران بوده است و می باشد . در حالی که اصولا تلاش برای رسیدن به آبشخور و تبار زبانهای بشر در این روزگار نه تنها نتیجه بخش نخواهد بود . بلکه تباه کردن وقت است و اساسا حل این معما بر روند حرکت طبیعی زبان نیز هیچ تأثیری مثبت ندارد . در حال که آنچه از نظر علم زبان شناسی مورد انتظار  وحائز اهمیت است . بررسی چگونگی وضع موجود زبانهای عالم است .

[bs-quote quote=”در مورد زبان کوردی نیز صرف از پیشینه ی دور و دراز و تاریخچه ی کهن آن،به واقعیت انکارناپذیر و عینی و ملموس این زبان در روزگار فعلی باید توجه نمود. ” style=”style-2″ align=”center” color=”#255df2″ author_name=”” author_job=”” author_avatar=”” author_link=””][/bs-quote]

معرفی زبان کردی با چندین گویش مختلف

امروزه زبان کردی با انشعابهای متنوع آن بالغ بر 40 میلیون نفر در نقاط مختلف عالم گویشور دارد . به عنوان یکی از زبانهای فعال و زنده دنیا در مجامع و سازمانهای جهانی شناخته شده و نام آن ثبت گردیده است . امروز مردمان کرد زبان علاوه براینکه در غالب نقاط پراکنده اند . اختصاصا در بخش وسیعی از خاورمیانه که سرزمین اجدادی و زادگاه آنان است و غالبا با نام کردستان معرفی گردیده است سکونت دارند . در حالی که به دنبال تأثیر عوامل گوناگون سیاسی ،اقتصادی،اجتماعی-فرهنگی و…در چگونگی سخن گفتن آنها تغییراتی به وجود آمده است که در بدو امر برای شنونده ی غیر کرد زبان در شنیدن  این زبانهای متنوع ،تصور چند زبان مختلف حاصل می شود .

اما اگر ز گویشوران کرد در هرنقطه ی عالم علی رغم اختلافی که در سخن گفتن آنها وجود دارد . از نوع زبان آنها سؤال شود ، همگی بدون استثناء زبان خود را کردی معرفی می کنند و این اشتراک عقیده روشن ترین دلیل مبنب بر «یکی» بودن آبشخور اصلی شاخه های متنوع این زبان است . البته چنین ادعایی تنهایی منحصر به زبان کردی نیست و در مورد زبانهای دیگر چون فارسی،عربی،انگلیسی ،روسی،چینی و…نیز درست است . در هر صورت زبان کردی امروز بر اساس مجموعه ویژگیهای آوایی و دستوری موجود،به عنوان یک زبان مستقل ، واقعیت دارد . در خور مطالعه و پژوهش دقیق علمی است.

شاخه های زبان کردی امروز و حوزه ی جغرافیایی هر کدام

الف-کرمانج شمالی

این شاخه دارای گونه های زیر است:جزیره ای،هکاری،بایزیدی،بوتانی،شمدینانی،بادینانی.

حوزه جغرافیایی

[accordions handle=”pm” space=”no” ]
[accordion title=”در ترکیه” ]مناطق کرد نشین جزیره ، دیاربکر ، ارزوم ، بایرید ، هکاری ، ماردین ، بتلیس ، وان ، اگری ، شمدینان … [/accordion]
[accordion title=”در عراق” ]عقره،دهوک،زاخو،عمادیه،سنجارو..[/accordion]
[accordion title=”در سوریه” ]تمام مناطق کردنشین ازجمله قامیشلی ،حسکه[/accordion]
[accordion title=”سایر نقاط” ]کردهای ساکن ارمنستان،آذربایجان،گرجستان،ترکمنستان[/accordion]
[/accordions]

ب-کرمانجی جنوبی (سورانی)

این شاخه دارای گونه های زیر است:مکریانی،سورانی (به طور اخص)،اردلانی ، جافی

حوزه ی جغرافیایی

[accordions title=””]
[accordion title=”مکریانی در ایران” load=”hide”]مهاباد،بوکان،سردشت،پیرانشهر،نقده،اشنویه[/accordion]
[accordion title=”سورانی در عراق” load=”hide”]سلیمانیه ، کرکوک ، اربیل ، موصل ، رواندز ، چم چمال ، شقلاوه ، کویه ،قلعه دیزه [/accordion]
[accordion title=”سورانی در ایران” load=”hide”]سقز،بانه،مریوان،تکاب[/accordion]
[accordion title=”اردلانی در ایران” load=”hide”]سنندج،دیواندره،کامیاران،لیلاخ[/accordion]
[accordion title=”جافی در عراق” load=”hide”]شهرزور،کرکوک،کلار،کفری[/accordion]
[accordion title=”جافی در ایران” load=”hide”]جوانرود،روانسر،سرپل ذهاب،ثلاث باباجانی[/accordion]
[/accordions]

ج-کرماشانی – لری

حوزه ی جغرافیای

[accordions handle=”pm” space=”no” ]
[accordion title=”کرماشانی در ایران” ]کرمانشاه ، دالاهو ، صحنه ، کنگاور ،قصرشیرین ،هرسین ، سنقر ،کلیای ، اسلام آباد ،قروه،بیجار،ایلام،ایوان،آبدانان،مهران،دهلران[/accordion]
[accordion title=”کرماشانی در عراق” ]خانقین،مندلی،نواحی بدره [/accordion]
[accordion title=”لری،لکی،فیلی،بختیاری در ایران” ]لرستان ، پشتکوه ، پیشکوه ، بخشی از ایلام[/accordion]
[/accordions]

د-گورانی- زازایی

این شاخه دارای گونه های زیر است:گورانی«اورامی» ،زازایی

حوزه ی جغرافیایی

[accordions handle=”pm” space=”no” ]
[accordion title=”گورانی«اورامی» در ایران” ]اورامان تخت شامل جنوب مریوان ،ژاورود.اورامان لهون شامل پاوه،نوسود،نودشه.[/accordion]
[accordion title=”گورانی«اورامی» در عراق” ]حلبجه ، بیاره ،تویله ، منطقه زنگنه و کاکه یی در کرکوک[/accordion]
[accordion title=”زازایی درترکیه” ]بخشهایی از مناطق بین گول ،دیرسیم ،خارپوت ،معدن، ارزنجان ، دیاربکر ،اورفا ، بتلیس[/accordion]
[/accordions]

امروزه در سطح دنیا مترجمان و نویسندگان زیادی داریم که یا با زبان کردی یا با زبانهای دیگر می نویسند که هر کدام از آنها جایگاه خاص خودرادارند . اما موضوعی که جالب توجه است این است که باید تلاشگران در این زمینه بیشتر به مسایل اجتماعی – فرهنگی توجه کنند . شایان ذکر است که تلاش برای حفظ و نگهداری و تقویت زبان و فرهنگ اقوام و ملتهای مختلف دنیا مورد تأیید صاحب نظران است . در تأیید اعتبار علمی این حرکتها تردیدی نیست.

بیشتر بخوانید :